Koloni aal..

ik druk op een knop en dan… pauze! Niet dat ik aan een pauze heb gedacht, maar wanneer dit zich voordoet ontstaan een tweetal mogelijkheden: een vooruitgang dan wel een terugspoelen. Laat ik vandaag maar eens gaan terugspoelen. Dat geeft mij de gelegegheid om niet alleen de Wortel kolonie maar ook de Merksplas kolonie in het daglicht te zetten.

Waar Diest zich kan beroemen een Oranjestad te zijn, is het het graf van Filips Willem van Oranje, Heer van Diest. De enige katholieke Oranje-Nassau. Geboren in Buren en gestorven in Brussel. En ook dat graf dan wel de gedenksteen stond op ons programma. Maar eigenlijk is dit een ’tweedehandsie’, dat wil zeggen dat de originele steen werd ingemetseld achter het hoofdaltaar… Een riliek of een relikwie, dat blijft de vraag. En dan die kolonies. In 1818 richt Generaal Johannes van den Bosch de Maatschappij van Weldadigheid op. Frederiksoord is de eerste kolonie en in totaal worden er in zeven jaar zeven kolonien gesticht. In 1822 belanden de eerste landlopers in Wortel.

Deze kolonie ontstaat als ‘vrije kolonie’ voor arme gezinnen. Zij bewerken de meer dan 400 hectaren woeste grond. Een volgende stoet landlopers beland in 1822 in Merksplas. Deze kolonie heeft een onvrij regime. Hardleerse kolonisten worden hier gedwongen aan het werk gezet in de collectieve landbouw. In 1830 ontstaat de Onafhankelijkheid van Belgie. De Wortel- en Merkplas Kolonie worden omgevormd tot Rijksweldadigheids kolonie. Uitbreiding vindt plaats en moderne technische evoluties komen op het terrein te staan. Dan praat je over 1870. In 1993 wordt de Wet op de afschaffing van Landloperij opgedoekt.

Voor die tijd kon je worden opgepakt wanneer je geen 20 Belgische franken op zak had… Landloperij is niet langer strafbaar. Wat valt verder op in dit Kempens Landschap? Allereerst dat het gebied enigszins van God verlaten is. Ten tweede de dreven waar geen einde aan lijkt te komen. De bossen en de landerijen en de hoge hekken die zich langs andere gebouwen bevinden.

Gedetineerden verblijven daar, de dikke tralies doen vermoeden dat het een gevangenis is en zowaar worden wij een cipier die aan zijn dienst begint, gewaar. En waar ooit landlopers en arme gezinnen verbleven, zijn het nu schoolgaande kinderen die met rolkoffers de panden verlaten. Schooljeugd krijgt op die manier de kans om zich lekker uit te leven en het gegeven dat er per jaar 15.000 kinderen verblijven…

Er wordt gewerkt aan een herbestemming en de hoop is gevestigd op een uitspraak omtrent Werelderfgoed waar dan weer de Unesco een rol in gaat spelen. Begraven werd er in het verleden ook. Heel bijzonder is de begraafplaats waar geen naam te vinden valt, een loden plaatje een nummer heeft en een enkel plastic bordje een geboorte en een sterfdatum vermeldt. Maar ook deze naamloze kruizen zullen op termijn een naam gaan dragen…

Klik op de foto’s om een groter formaat te zien en klik daarna op de rechter- of linkerkant van de foto voor de “vorige” of “volgende” foto.